Już po raz trzeci  dzięki Green European Foundation i Przedstawicielstwu Fundacji im. Heinricha Boella w Warszawie mogliśmy zorganizować Zielony Letni Uniwersytet, tym razem w Puszczykowie k. Poznania, w otulinie malowniczego, pełnego lasów i wód, Wielkopolskiego Parku Narodowego.

Tytuł  ZLU 2016, „Hope and cope„, oddaje myśl, z jaką  utworzony został program trzeciego letniego Zielonego spotkania: wyzwań jest bardzo wiele, ale naszą rolą jest wymiana wiedzy i  zdobywanie umiejętności, aby znaleźć najlepsze odpowiedzi, z nadzieją, że będziemy potrafili je wykorzystać do zmiany na lepsze otaczającej nas, często trudnej, rzeczywistości. Dotyczy to wszystkich poziomów – od najniższego poziomu lokalnego w naszych miastach, czyli od osiedli, poprzez dzielnice, miasta i gminy, wreszcie regiony, poziom kraju i poziom Europy.  W wielu kwestiach nieuchronnie poziom UE nie wystarczy, bo świat stał się „globalną wioską” i Zielona dewiza „myśl globalnie, działaj lokalnie” nie da się już pominąć.

W roku poprzedzającym wybory samorządowe oraz w roku przystąpienia Fundacji Strefa Zieleni do Związku Stowarzyszeń Kongresu Ruchów Miejskich, nie dziwi, że dużą część programu poświęciliśmy samorządom i sprawom miejskim. Po pierwsze zdobywamy wiedzę od doświadczonych Zielonych ekspertów: Hanna Gill-Piątek, Wojciech Makowski, Lech Mergler to niepodważalne autorytety, których wiedzę i doświadczenie na pewno wykorzystamy.  Żałujemy, że  choroba nie pozwoliła uczestniczyć w ZLU Wojciechowi Kłossowskiemu, jego  znajomość samorządów, zarówno teoretyczna jak i praktyczna, była by dla nas bardzo cenna. Liczymy na powtórkę w 2018 roku. Poza sesjami przedwyborczych wykładów, debat i warsztatów nt. sejmików wojewódzkich czy rad osiedlowych, były też spotkania tematyczne, z wybranych zagadnień polityki miejskiej. ZLU wyszło także z Puszczykowa do Poznania, gdzie zorganizowaliśmy, w partnerstwie z Kongresem Ruchów Miejskich , publiczną debatę o  demokracji miejskiej i progresywnych miastach, z udziałem prezydenta Poznania Jacka Jaśkowiaka, ekspertów/ek -aktywistów/ek miejskich i (lub jednocześnie) zielonych polityków i polityczek.

Od kilku lat prowadzimy refleksję nad tym jak poradzić sobie z kryzysem i patologiami globalnego kapitalizmu, powszechną finansjaryzacją wszystkiego i wszelkich dziedzin życia, łącznie z edukacją, zdrowiem, a nawet przyrodą. Szukamy alternatyw wobec globalnego neoliberalizmu umów o wolnym handlu, korporacji wymykających się spod społecznej kontroli, wysiłków spychania standardów ochrony środowiska i praw ludzi do możliwego najmniejszego wspólnego mianownika na rzecz coraz bogatszych elit światowego biznesu i polityki. To niezwykle niebezpieczna gra tylko pozornie podnosząca poziom życia ludzi, a de facto zagrażająca  całej ludzkości z powodu gwałtownych, niekontrolowanych zmian klimatu, wyczerpywania się zasobów nieodnawialnych, masowemu wymieraniu gatunków, wielkich zanieczyszczeń środowiska życia i kryzysu wody.

Na drugim ZLU mowa była o teorii Dóbr Wspólnych i post-wzroście. Teraz przyszedł czas, żeby zmierzyć się z debatą o ekonomii, jaka toczy się w Zielonych think-tankach i partiach. Jakich odpowiedzi udzielają Zieloni myśliciele i praktycy, na jakich pozytywnych i negatywnych doświadczeniach budują swoje przekonania i programy, jakie autorytety akademickie ich inspirują. Partnerem seminarium „Zielona ekonomia na ZLU 2017” było Przedstawicielstwo Fundacji im. Heinricha Boella w Warszawie. Gościliśmy dwoje przedstawicieli HBS: Lili Fuhr, współautorkę (wraz z Thomasem Fatheuerem i Barbarą Unmußig) książki „Inside the Green Economy” oraz Klausa Linsenmeiera, dyrektora Przedstawicielstwa HBS w Unii Europejskiej, będącego prawdziwą kopalnią Zielonej wiedzy i doświadczenia. Klaus poprowadził plenarną debatę „Czy zielona gospodarka wolnorynkowa pozwoli uniknąć globalnej katastrofy?”, którą poprzedził wykład wprowadzający Lucile Schmid , reprezentującej Green European Foundation i francuską Fondation de l’Ecologie Politique, przedstawiający różne kierunki Zielonej myśli ekonomicznej. W debacie udział wzięli również: dr hab  Karolina Safarzyńska z UW, ekonomistka prowadząca  m.in. badania nad ekonomią zmian klimatu, Ewa Charkiewicz z Think-tanku feministycznego, która zwróciła uwagę m.in. na ekonomię opieki, pominiętą w klasycznej ekonomii, Krzysztof Lewandowski, który obnaża patologie systemu, w którym pieniądz jest wirtualny, a jego tworzenie państwa przekazały prywatnym bankom poprzez system kredytowy, wreszcie o nadziejach pokładanych w gospodarce obiegu zamkniętego mówił Piotr Barczak z EEB.

W ramach seminarium ekonomicznego przeprowadzone  zostały również sesje dyskusyjno-warsztatowe: pierwszą przeprowadzili Piotr Barczak, Tomasz Wojciechowski z IGOZ oraz Julia Rokicka  ze Stowarzyszenia Biorecyklingu i dotyczyła ona gospodarki zamkniętego obiegu (tzw. GOZ), druga sesja dotyczyła praktycznych zastosowań tzw. Ekonomii Dobra Wspólnego, czyli kooperatywizmu, spółdzielczości i innych form gospodarki społecznej i solidarnej. Jakub Rok przybliżył praktyczne aspekty działania warszawskiej Kooperatywy spożywczej „Dobrze”,  a Anna Krenz  i Katarzyna Ugryn przybliżyły tematykę spółdzielni i wspólnot energetycznych. Niewiele osób wie, że pionierami nowoczesnych wiatraków są Duńczycy, a pierwszy wiatrak mała społeczność zbudowała samodzielnie w latach 70. XX wieku.

Oprócz tego dużym zainteresowaniem cieszył się warsztat o pieniądzach i poszukiwaniach „planu B”, czyli suwerennej waluty prowadzony przez Krzysztofa Lewandowskiego i Jana Chudzyńskiego.  Wszyscy uczestnicy ZLU otrzymali numer specialny „Zielonych Wiadomości” poświęcony ekonomii, w jej alternatywnych wersjach do klasycznej, dominującej dziś szkoły. 

Oczywiście Zielony Letni Uniwersytet, organizowany przez Green European Foundation (GEF),  musiał mieć wymiar europejski. Stąd otwierająca debata plenarna „Europa po Brexicie. Czy zielona transformacja będzie wciąż możliwa?„, w ramach międzynarodowego projektu GEF z inicjatywy brytyjskiego think-tanku Green House. Europejski wymiar zapewnili też nasi goście – zarówno z poziomu unijnego: z GEF, z grupy Zieloni/WSE w Parlamencie Europejskim czy z Europejskiej Partii Zielonych, jak i z innych krajów Europy: z UK, Czech, Węgier i Ukrainy.

Ponieważ jedna z wspieranych przez Fundacji Strefa Zieleni  kampanii dotyczy sprzeciwu wobec planów rozwoju międzynarodowej żeglugi rzecznej w Polsce, a te plany związane są z unijnymi wielkimi inwestycjami transportowymi, z którymi walczą Zieloni w Parlamencie Europejskim, Fundacja Strefa Zieleni przystąpiła do Koalicji Ratujmy Rzeki. Stąd debata plenarna na temat tych i innych, naszym zdaniem bardzo szkodliwych i kompletnie nieuzasadnionych, mega projektów transportowych. W debacie tej uczestniczyła m.in. bardzo zasłużona dla obrony środowiska i przyrody rosyjska aktywistka ekologiczna Evgenya Chirikowa, która zapoznała nas z mało znanymi kulisami projektu Nord Stream 2.

Okrągły stół „Europa przestrzenią dla ekologii” prowadzony przez Edouarda Gaudot z Grupy Zieloni/WSE w Parlamencie Europejskim i Ewę Sufin-Jacquemart skupił wielu Zielonych i aktywistów zaangażowanych w obronę środowiska i przyrody. Zwróciliśmy w tej debacie m.in. uwagę na niespójności polityk europejskich, gdy wprowadza się z jednej strony przepisy dla ochrony przyrody i środowiska a potem finansuje się mega inwestycje i zasady konkurencji i wolnego handlu sprzyjające wielkim degradacjom niby chronionej przyrody. Możliwości Parlamentu Europejskiego są w tej walce ograniczone, a jeszcze mniejsze są możliwości  Europosłów i Europosłanek z grupy Zieloni/WSE, z trudem budującej większościowe koalicje dla działań chroniących przyrodę , gdzy ochrona ta wchodzi w kolizję z inwestycjami potencjalnie tworzącymi „miejsca pracy”.

Na trzecim Zielonym Letnim Uniwersytecie były jeszcze inne tematy, np. gościlismy łódzkie „Dziewuchy Dziewuchom„, które przygotowały sesję poświęconą walce o prawa kobiet i towarzyszącej jej aktywizacji politycznej kobiet. Będziemy też mówić o zmianach klimatu, temacie dla wszystkich ludzi najważniejszym. Poza sesją informacyjno-warsztatową poświęconą tej tematyce, zaszczycił nas też swoją wizytą wybitny jej znawca i badacz, prof. Zbigniew Kundzewicz, współpracujący z Międzyrządowym Panelem ds. Zmian Klimatu (IPCC).

Ważnymi wydarzeniami były spotkania z mieszkańcami Puszczykowa – już pierwszego dnia powitały nas aktywistki i aktywisci ze stowarzyszenia „Nasze Puszczykowo„, dzieki którym dowiedzielismy się o problemach tego  pięknego kołoparkowego miasta-ogrodu, zagrożonego planami urbanizacyjnymi i rozwojem infrastruktury dla transportu przelotowego. Ostatniego dnia spotkalismy się w małym gronie z mieszkańcami Puszczykowa w Muzeum Fiedlera, gdzie rozmawializmy o globalnej i lokalnej odpowiedzialności. 

Ekologicznym tematem naszych porannych i/lub wieczornych wypraw przyrodniczych były ekosystemy rzek, jezior i mokradeł, ale była też wycieczka do pobliskiego Rogalina, gdzie dęby mają swoje imiona, po kilkaset lat wieku i po kilka metrów obwodu, a na miejscu słuchaliśmy nietoperzy, o których dowiedzieliśmy się bardzo wiele od jedej z naszych eko-przewodniczek.

Podsumowując, na  Zielonym Letnim Uniwersytecie 2017 tematami przewodnimi były: EUROPA, EKONOMIA, EKOLOGIA, SAMORZĄDNOŚĆ I PROGRESYWNE MIASTA, KLIMAT i PRAWA KOBIET, wiodącym tematem ekologicznym były EKOSYSTEMY WODNE , a praktyczne umiejętności to (E)KOMUNIKACJA (staralismy się zapewnić relacje na żywo z większości sesji).

Fotorelacje:  Zielona Ekonamia na ZLU 2017 ,  debata „Europa po Brexicie, czy transformacja w kierunku zrównoważonego rozwoju będzie wciąż mozliwa?” , Zielony Letni Uniwersytet 2017,  ZLU 2017 w przyrodzie