Fundacja Strefa Zieleni organizowała w dniach od 5 listopada do 12 grudnia 2020 roku szkolenie internetowe na temat klimatu. Dowiedzieliśmy się jak się klimat zmienia, dlaczego, jak to wpływa na nasze życie i nasze środowisko, wreszcie co możemy zrobić żeby zmniejszyć nasz własny „ślad klimatyczny” i żeby lepiej się dostosować do zmieniającego otoczenia. Szkolenie dało nie tylko możliwość zdobycia nowej, ważnej wiedzy, ale też szansę na nowe doświadczenia, umiejętności i ciekawe znajomości.
Rozmawialiśmy też o tym co jest z klimatem blisko związane, czyli o zdrowiu, o wodzie, o rolnictwie i żywności. Zobaczyliśmy również jak zarządzać naszym domowym budżetem aby nasze wysiłki dla klimatu i środowiska dały więcej oszczędności niż wydatków.
Pracowałyśmy nad tym jak możemy zostać Abasadorkami Klimatu aby zachęcić do działania dla klimatu inne osoby i mieć dobry wpływ na lokalną społeczność.
Szkolenie skierowane było do działaczek Kół Gospodyń Wiejskich z Małopolski, ale dołączyła tez jedna uczestniczka z Podlasia. Wymiana między regionami okazała się dobrym doświadczeniem.
Poza wiedzą i inspirującymi kontaktami z ekspertami i ekspertkami, uczestniczki szkolenia otrzymały Dyplomy Ambasadorek Klimatu oraz upominki, przede wszystkim liczną lekturę, m.in. kilka numerów Zielonych Wiadomości, ale przede wszystkim _broszurę z wybranymi treściami ze szkolenia, przedstawieniem ekspertów i ekspertek, opowieścią ilustrowaną z doświadczeń grupy a szkoleniu.
Program szkolenia
5 listopada – dwie części: „Poznajemy się” oraz „Zmiany klimatu w pigułce” z Marcinem Popkiewiczem
12 listopada – dwie części: „Klimat a zdrowie” z Weroniką Michalak oraz „Budżet przyjazny dla klimatu i dla domu” z Izabelą Kaźmierczak
19 listopada – dwie części: „Klimat a rolnictwo” z prof. Zbigniewem Karaczunem oraz „Unia Europejska dla klimatu” z Ewą Sufin-Jacquemart
26 listopada – „Klimat a woda” – z Marią Staniszewską i Arturem Furdyną
W sobotę 28 listopada odbyliśmy „wizytę wirtualną” w Ekologicznym Uniwersytecie Ludowym w Grzybowie z Ewą Smuk-Stratenwerth oraz poznaliśmy Koalicję Żywa Ziemia z Agnieszką Makowską.
12 grudnia – pierwsza część: „Klimat a żywność” z Justyną Zwolińską, „Pestycydy w żywności” z Marzeną Poniatowską-Galicką, oraz „Jak unikać odpadów” z Virginie Little
12 grudnia – druga część: „Co możemy zrobić dla klimatu” z Anną Desodus.
Uczestniczki wypracowały również wspólne stanowisko na temat tego co jest dla nich ważne z perspektywy ich lokalnych społeczności i klimatu:
Apel działaczek Kół Gospodyń Wiejskich do samorządów
lokalnych
My, działaczki Kół Gospodyń Wiejskich, zdobyłyśmy wiedzę o tym co nauka mówi o zmianach klimatu i jakie one niosą skutki dla zdrowia ludzi, dla różnorodności biologicznej i dla przyszłości naszej planety. Wiemy, że musimy dokonać radykalnych zmian w naszym życiu, jeżeli chcemy, aby świat naszych dzieci i wnuków był przyjazny do życia.
Widzimy m.in.:
- jak bardzo dzisiejsze rolnictwo przyczynia się do zmian klimatu, a jednocześnie rolnictwo będzie się musiało dostosować do postępującego wzrostu temperatur, wydłużenia się okresów wegetacyjnych oraz nowych chorób i nowych gatunków owadów zagrażających zbiorom,
- jak nasza gospodarka wodna ignoruje zmiany klimatu i potęguje problemy suszy oraz zagrożenia powodziami, a masowe wycinki drzew potęgują te problemy,
- w jak dużym stopniu marnujemy energię i żywność oraz jak zanieczyszczamy środowisko paląc węgiel, rozpylając pestycydy i produkując dużo zbędnych odpadów,
- jak Unia Europejska, poprzez strategię Europejskiego Zielonego Ładu przyjętą przez 27 państw Unii, będzie pomagać krajom członkowskim w realizacji ambitnych działań dostosowawczych do zachodzących zmian klimatycznych, ale też wymuszać radykalne i szybkie obniżanie emisji gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla (CO2).
Jesteśmy bardzo zaniepokojone faktem, że tak poważne niebezpieczeństwa zagrażają nam, naszym dzieciom i wnukom. Jednocześnie martwi nas, że tak niewiele się o tym mówi, przez co ludzie mają na ten temat bardzo
ograniczoną wiedzę. Szczególnie niepokoi nas to, że uprawnieni do podejmowania decyzji w naszym imieniu urzędnicy administracji państwowej i samorządowej za mało dbają o klimat i środowisko, a także o szerzenie wśród mieszkańców koniecznej wiedzy i budowanie ekologicznej świadomości.
Dlatego kierujemy ten apel do decydentów w naszych gminach i powiatach, zwracając uwagę na kilka ważnych kwestii:
1. POTRZEBA SZEROKIEJ EDUKACJI SPOŁECZNEJ W ZAKRESIE ZMIAN KLIMATU I EKOLOGII
Troska o środowisko naturalne jest jedną z najważniejszych wartości, dlatego samorządy powinny wspierać Koła Gospodyń Wiejskich i inne organizacje społeczne w upowszechnianiu wiedzy ekologicznej. Postulujemy również szkolenia w zakresie ekologii i klimatu dla pracowników gmin. Samorządy powinny inicjować zmiany i wprowadzać takie pro-środowiskowe rozwiązania, które mieszkańcy mogliby naśladować.
2. NIE MA ZDROWEGO ŻYCIA BEZ DOSTĘPU DO CZYSTEJ WODY I CZYSTEGO POWIETRZA
Urzędy przy wydawaniu decyzji powinny w większym stopniu poważnie traktować kwestie środowiskowe i przestrzegać norm zawartych w obowiązującym prawie. Interesy indywidualne nie mogą dominować nad
interesem społecznym. Samorządy muszą aktywnie włączać się w ochronę środowiska i nie mogą unikać brania na siebie odpowiedzialności w tym zakresie. Postulujemy wprowadzenie systemu monitorowania zanieczyszczenia powietrza w każdej gminie. Problem smogu dotyka w dużym stopniu również gminy wiejskie.
Stacje pomiaru zanieczyszczeń (mierniki) powinny zostać zamontowane na szkołach i budynkach użyteczności publicznej i być dobrze widoczne w przestrzeni publicznej.
3. LUDZIE MUSZĄ MIEĆ WPŁYW NA SWOJE ŚRODOWISKO ŻYCIA
Często decyzje o inwestycjach, których skutki będą odczuwalne przez całą społeczność zapadają bez wiedzy mieszkańców. Troska o środowisko traktowana jest jako hamulec do rozwoju ekonomicznego gminy. Należy
odejść od takiego myślenia. Dzięki analizom pokazującym jakie może być oddziaływanie na środowisko i jak można je ograniczyć, inwestycje mogą mniej utrudniać życie mieszkańcom i mniej zagrażać ich zdrowiu.
Postulujemy wprowadzenie obligatoryjnych konsultacji społecznych i zebrań z mieszkańcami, które powinny się odbywać odpowiednio wcześniej, aby mieszkańcy mogli wyrazić swoją opinię i powinny uwzględniać inwestora i ekspertów. Zaproszeni do konsultacji powinni być wszyscy mieszkańcy i wszystkie zainteresowane organizacje społeczne, w tym lokalne Koła Gospodyń Wiejskich. Strona społeczna nie jest wrogiem, chociaż bywa w ten sposób traktowana przez urzędników i inwestorów. Dobrze przeprowadzone konsultacje społeczne zapewniają stabilny rozwój i budują zaufanie do władzy publicznej.
4. MIESZKAŃCY MUSZĄ MIEĆ ŚRODKI NA DZIAŁANIA NA RZECZ ŚRODOWISKA
Samorządy powinny w większym stopniu ufać mieszkańcom, gdyż oni też wiedzą co należy najpilniej zrobić w ich miejscowościach. Dlatego postulujemy większe wykorzystanie takich rozwiązań jak budżet partycypacyjny czy obywatelski, fundusz sołecki czy inicjatywa lokalna. W gminach, w których nie ma takich form współpracy powinny być one jak najszybciej wprowadzone. Apelujemy aby były one wykorzystywane w większym stopniu dla ochrony środowiska.
5. MUSIMY ZUŻYWAĆ MNIEJ ENERGII I POTRZEBUJEMY ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH
Samorządy powinny bardziej włączyć się w transformację energetyczną, co jest niezwykle istotne dla ochrony klimatu, ale też dla walki ze smogiem. Budynki publiczne powinny być energooszczędne i korzystać z odnawialnych źródeł energii. W każdym urzędzie gminy powinien być urzędnik kompetentny do pozyskiwania środków na cele ekologiczne. Postulujemy również stworzenie systemu ekodoraców, którzy pomagali by
mieszkańcom zwiększać efektywność energetyczną i zmniejszać emisję CO2, robiąc przy tym oszczędności na zużyciu energii. Ekodoracy powinni być dobrze przeszkoleni. Gmina powinna ułatwić wzajemne nauczanie,
wymianę wiedzy i doświadczeń i korzystania ze wsparcia osób, które już zrealizowały swoje projekty. Samorządy powinny przede wszystkim wspierać energetykę odnawialną dla mieszkańców, tzw.inwestycje prosumenckie, które produkują energię na użytek lokalny, a nie dla dużych inwestorów, którzy sprzedają energię gdzie indziej i dbają tylko o własne zyski.
6. POTRZEBUJEMY ZDROWEJ ŻYWNOŚCI, PRODUKOWANEJ W SPOSÓB PRZYJAZNY DLA ŚRODOWISKA
Samorządy powinny zająć się rozwojem lokalnego popytu na zdrową żywność i dostępu dla mieszkańców do takiej żywności, szczególnie dla dzieci i osób chorych. Dobrą praktyką byłoby kupowanie do szkół zdrowych
produktów od rolników nie stosujących pestycydów, w szczególności od rolników ekologicznych. Gminy wiejskie muszą bardziej włączyć się w edukację z zakresu rolnictwa ekologicznego, ponieważ nowa Wspólna
Polityka Rolna bardzo wzmocni ten sposób gospodarowania. Samorządy powinny szeroko informować o nowych możliwościach, które wkrótce się pojawią, pomagać w wymianie wiedzy i ułatwiać lokalny zbyt nowym rolnikom ekologicznym. Ważne jest również to, aby na terenie gmin tworzyć system zapobiegający marnotrawstwu żywności.
7. MUSIMY ZMNIEJSZYĆ ILOŚĆ ODPADÓW, DBAĆ O RECYKLING I OSZCZĘDNOŚĆ SUROWCÓW
Samorządy, wykorzystując zmieniające się prawo, powinny dążyć do wprowadzenia efektywnego systemu segregacji odpadów i ich recyklingu. Postulujemy ustawienie automatów do zbiórki butelek szklanych i plastikowych we wsiach oraz innych form pozyskiwania surowców wtórnych. Gminy powinny również włączać się w działania społeczne, takie jak np. zbiórka nakrętek, które zwiększają świadomość ekologiczną i służą celom społecznym pomagając osobom niepełnosprawnym. Urzędy gminne powinny funkcjonować zgodnie z zasadą “zero waste”, unikając tworzenia zbędnych odpadów i promować takie postawy. Podczas gminnych uroczystości nie powinno używać się plastiku itp.. Nie możemy podcinać gałęzi, na której siedzimy.
8. MUSIMY OSZCZĘDZAĆ WODĘ, DBAĆ O NATURALNĄ RETENCJĘ, NIE PSUĆ RZEK
Gminy powinny być świadome jak bardzo zmiany klimatu wpływają na wodę i lepiej dbać o przestrzeń wokół budynków publicznych, by utrzymywać wilgoć. Ze szczególną troską muszą podchodzić do małej i naturalnej retencji, robienia prostych zastawek na rowach melioracyjnych, zachowania drzew i zieleni, dbania o łąki kwietne, które zapobiegają wyparowaniu wody, a także unikania zbędnego betonowania nawierzchni i zbyt częstego koszenia trawników. Nadmierne wycinki drzew na obszarach górzystych ułatwiają szybki spływ wody, powodują susze w górach i powodzie w dolinach. Postulujemy zachowanie naturalnych cieków. Rzeki nie powinny być regulowane, prostowane i betonowane, bo to przynosi więcej szkód niż dobrego. Samorządy powinny lepiej nadzorować tereny zalewowe. W miejscach, gdzie nie ma planów zagospodarowania
przestrzennego powinno się je jak najszybciej uchwalić. Powinny one w jak największym stopniu uwzględniać kwestię ochrony środowiska.
Apel zainicjowany przez uczestniczki szkolenia “Klimat to wspólna sprawa” dla działaczek Kół Gospodyń Wiejskich w Małopolsce, w dniach 5.11-12.12.2020 r.
