W ramach inicjatywy „Wspólnota Idei”, wraz z Zieloną Fundacją Europejską GEF (Green European Foundation) zapraszamy na cykl webinarów, w czasie których będziemy rozmawiać o konsekwencjach pandemii koronawirusa z Zielonej perspektywy, z Zielonymi i bliskimi zielonym wartościom gośćmi. Cykl toczy się pod nazwą „Green Post-Corona Talks – Polska” (Zielone rozmowy po koronawirusie – Polska). Włączamy się do cyklu europejskiego rozpoczętego przez GEF kilka tygodni temu, ale w naszym polskim kontekście.
Pierwsze spotkanie odbyło się 5 czerwca 2020 i poświęcone było kwestiom demokracji i dialogu, kluczowym w autorytarnie rządzonej Polsce, mającej problemy z praworządnością i skłóconej wewnętrznie.
Gościnią Ewy Sufin-Jacquemart, prezeski zarządu Fundacji Strefa Zieleni, była Urszula Zielińska – posłanka na Sejm IX kadencji z ramienia Partii Zieloni (w klubie Koalicji Obywatelskiej), członkini Zarządu Krajowego Partii Zieloni.
Dyskusja rozpoczęła się od opisu nieudanych wyborów w Polsce, które miały się odbyć 10 maja 2020 r. Z powodu ograniczeń COVID-19 rząd zdecydował miesiąc wcześniej, że wybory powinny odbyć się całkowicie korespondencyjnie, łamiąc wszystkie zasady konstytucyjne . Karty do głosowania zostały wydrukowane przed uchwaleniem prawa o głosowaniu korespondencyjnym, a krajowa służba pocztowa miała za zadanie zorganizowanie całego procesu, mimo protestów opozycji i obserwatorów społeczeństwa obywatelskiego. Wreszcie tuż przed wyborami rządzący zdecydowali, że przygotowanie wyborów nie będzie możliwe, i postanowili je odwołać.
Drugim dyskutowanym tematem była legalność ostatnich zmian w polskim systemie wymiaru sprawiedliwości, w szczególności wpływ Prezydenta na mianowanie sędziów Sądu Najwyższego. Urszula Zielińska opisała zapytanie przesłane przez nią do komisarza UE ds. Sprawiedliwości Didiera Reyndersa w sprawie możliwości interwencji KE w związku z faktem, że sąd najwyższy wyznaczony przez prezydenta zadecyduje o legalności wyborów prezydenckich, w których startuje ten sam prezydent ubiegając się o nowy mandat.
Omówiono także wpływ środków zapobiegawczych podjętych w skutek pandemii, na tłumienie protestów i mobilizacji obywateli. Ewa Sufin-Jacquemart wskazała, że w wielu krajach europejskich działania zapobiegawcze wobec pandemii uniemożliwiły zorganizowanie wielu demonstracji i protestów. Wzmocniło to także dramatycznie działania policyjne. Zwróciła także uwagę na praktykę SLAPP (strategiczne procesy sądowe przeciwko udziałowi społeczeństwa) i ograniczoną możliwość walczenia z tymi praktykami. Europejskie organizacje praw człowieka dążą do wprowadzenia dyrektywy anty SLAPP i wzmocnienia ochrony obywateli UE przed nadużyciami.
Ograniczenia praw do demonstrowania zmusiły społeczeństwo obywatelskie do poszukiwania nowych metod samoorganizacji i poszukiwania kreatywnych możliwości realizowania prawa demokratycznego. Jednym z przykładów jest manifestacja online organizacji pozarządowej Akcja Demokracja „Zdrowie, życie, konstytucja”, która zgromadziła ok. 500 osób z tablicami na wspólnym spotkaniu online, z pomocą popularnej platformy internetowej.
Panelistki dyskutowały także o szansach partycypacji społeczeństwa obywatelskiego w procesie wdrażania europejskiej strategii Europejskiego Zielonego Ładu. Urszula Zielińska zwróciła uwagę na bardzo niewielki udział polskiego społeczeństwa obywatelskiego w kluczowych konsultacjach w ramach Planu dla Energii i Klimatu 2030. „Nasze ministerstwa często nie mają motywacji do organizowania długich spotkań podczas konsultacji, a gdy społeczeństwo obywatelskie jest słabe, proces jest bardzo powierzchowny. Z uwagi na Covid-19 zaangażowanie obywateli w ten proces będzie, jak sądzę, jeszcze bardziej problematyczne ”, powiedziała.
Mówczynie doszły do wniosku, że uczestnictwo, demonstrowanie, gromadzenie się są istotnymi elementami procesu demokratycznego. „Bez nich nie możemy mieć pełnej demokracji, ponieważ nie możemy mieć demokracji bez solidnego systemu kontroli i równowagi władz” – powiedziała polska poseł Urszula Zielińska. Ewa Sufin-Jacquemart dodała, że obecna sytuacja stanowi duże wyzwanie, ale także szansę dla wszelkiego typu innowatorów, a zwłaszcza artywistów – ludzi, którzy wykorzystują sztukę do mobilizacji i umieszczania konkretnych zagadnień społecznych w centrum uwagi. „Wraz z pojawieniem się pandemii, obok aktywistów, artystów, polityków i naukowców, ważni stają się także nowi aktorzy – technicy obsługujący aplikacje umożliwiające nowe formy demokracji, uczestnictwa i dialogu online”, powiedział Sufin-Jacquemart.
Urszula Zielińska wyraziła jednak wątpliwości, czy narzędzia informatyczne mogłyby w pełni zastąpić tradycyjne funkcjonowanie organów demokratycznych, takich jak parlament czy rada miasta. Podzieliła się bardzo złymi doświadczeniami z wirtualnego polskiego parlamentu. „Dyskusja jest jeszcze trudniejsza niż zwykle, trudno jest zrozumieć niektórych posłów, a marszałek Sejmu, gdy ktoś mówi coś, co jest dla jej grupy politycznej niewygodne, po prosty wyłącza posłowi czy posłance mikrofon” – wyjaśniła.
————————————————————————————
This project is organised by the Green European Foundation with the support of Fundacja Strefa Zieleni and with the financial support of the European Parliament to the Green European Foundation.
Nagranie webinaru jest dostępne na youtube: https://www.youtube.com/watch?v=gcGBesDdVg8&list=PL361J91uLt1Ff1qqaF3xRiRuvVW6j-X7J&index=2:
Zdjęcie: Akcja Demonstracja, demonstracja online „Zdrowie, Życie, Konstytucja”, 6 maja 2020
