agroekologia

paź25

„Sprawiedliwa i zdrowa żywność” na ZLU 2019

Dlaczego potrzebujemy zmian systemu żywienia ?

Produkcja i konsumpcja żywności w znacznym stopniu przyczyniają się do zmian klimatu, gdyż emisje gazów cieplarnianych z nimi związane szacowane są od 30 do 70% wszystkich emisji, w zależności od tego czy uwzględniamy tylko emisje bezpośrednie czy również emisje wszystkich powiązanych usług i aktywności.

Uprzemysławiane w bardzo szybkim tempie rolnictwo wyjaławia gleby i zanieczyszcza wody gruntowe. Dotyczy to zarówno hodowli zwierząt jak i uprawy roślin, służących w przeważającej większości produkcji pasz dla miliardów konsumowanych przez ludzi zwierząt. Zanieczyszczamy przy tym środowisko i zużywamy dużą ilość energii.

Oparta na masowym użyciu chemicznych herbicydów produkcja rolna wyjaławia glebę, ale też pozbawia ważnych składników odżywczych produkty rolne. Niezrównoważona i szkodliwa dla naszych organizmów dieta wraz z innymi zanieczyszczeniami środowiska przyczynia się do rozwoju chorób cywilizacyjnych, w tym nowotworów. Hodowla przemysłowa powoduje dodatkowo nadużywanie prewencyjne antybiotyków, na które jako konsumenci mięsa się  uodparniamy.

Ale są alternatywy. Polityczna walka toczy się o transformację rolnictwa w kierunku agroekologii oraz o prawo do produkcji nasion oraz przetwarzania i dystrybucji bezpośredniej produktów przez małe i  średnie gospodarstwa rodzinne. Ważna jest przy tym różnorodność form dystrybucji żywności, szczególnie rozwój różnych uspołecznionych form sprzedaży, tzw. commons, jak spółdzielnie, kooperatywy czy Rolnictwo Wspierane przez Społeczność. Rozwijają się też inne tradycyjne formy sprzedaży bezpośredniej (w ramach tzw. krótkiego łańcucha dostaw), jak targowiska, bezpośrednie dostawy od rolnika do szkół, szpitali, domów opieki, restauracji i innych miejsc żywienia zbiorowego. Obserwujemy też rozwój indywidualnej i uspołecznionej produkcji żywności w miastach oraz inne nowatorskie formy produkcji i dystrybucji żywności –  jak najbardziej lokalne, unikając zbędnego pakowania i transportu na duże odległości.

Te wszystkie zagadnienia są przedmiotem międzynarodowego projektu Green European Foundation „Fair & Healthy Food„, w którym wraz z kilkoma zielonymi organizacjami z krajów Unii i spoza UE uczestniczy Fundacja Strefa Zieleni.

Dokument wprowadzający w te zagadnienia, zatytułowany  „Fair and Healthy Food„, napisali Kati van de VeldeDirka Holemans z Zielonego belgijskiego think-tanku Oikos.

Na Zielonym Letnim Uniwersytecie 2019 odbyła się debata plenarna w ramach tego projektu zatytułowana: Od Wspólnej Polityki Rolnej do Wspólnej Polityki Żywności, w partnerstwie z Koalicją Żywa Ziemia i we współpracy z warszawskim biurem Fundacji im. Heinricha Boella, prowadzona przez Ewę Sufin-Jacquemart.

Bo Wspólna Polityka Rolna nie wystarczy. Skierowana jest ona na zapewnienie godnych przychodów rolnikom, szczególnie tym wielkoobszarowym, natomiast nie gwarantuje dostępu do żywności dobrej jakości europejskim konsumentom, nie zapewnia też spójności między unijną polityką rolną a innymi politykami Unii: klimatyczną, handlową, zdrowia, edukacji, ochrony wód, gleb i bioróżnorodności.

Olivier de Schutter wyjaśnia i promuje agroekologię

Na początku uczestnicy obejrzeli i wysłuchali krótkie wystąpienie Oliwiera de Schuttera nt. korzyści z agroekologii w XXI w. Olivier de Schutter był specjalnym sprawozdawcą ONZ w zakresie prawa do żywności, a aktualnie współzarządza Międzynarodowym Panelem Ekspertów nt. Zrównoważonych Systemów Żywnościowych.  Specjalnie dla Green European Foundation Olivier de Schutter przedstawił w kilkuminutowej wypowiedzi czym jest agroekologia, zwracając uwagę na jej najważniejsze aspekty.

„Agroekologia polega tak naprawdę na tym”, mówi Olivier de Schutter, „by zastąpić rolnictwo oparte na intensywnym użytkowaniu energii i środków produkcji, rolnictwem opartym na intensywnym użytkowaniu wiedzy. Rolnictwem, które rozumie w jaki sposób działa natura i stara się to naśladować i wykorzystywać naturalną komplementarność między zwierzętami, roślinami a drzewami”.

Olivier de Schutter zwraca uwagę na wiele zalet agroekologii, która ma ogromne znaczenie dla środowiska, ale wpływa też korzystnie na jakość odżywiania i przyczynia się do zmniejszania ubóstwa na obszarach rolnych, gdyż:

  • jest tańsza, wymaga mniej nakładów finansowych i środków produkcji
  • nie używa nawozów syntetycznych, których produkcja jest bardzo energochłonna (zamiast tego stosuje naturalne metody zwiększania żyzności gleb poprzez płodozmiany, uprawy wieloroślinne i międzyplony z roślin motylkowych)
  • stosuje modele agroleśnictwa, które zatrzymują wilgoć w glebie, unikając kosztownych systemów irygacji
  • przywraca bioróżnorodność, żyzność i zdrowie gleb, dzięki czemu gleba m.in. może działać jako pochłaniacz CO2 przyczyniając się do zmniejszenia zagrożenia katastrofą klimatyczną
  • przyczynia się do lepszego odżywiania, bogatszej różnorodności diet i większego bogactwa składników odżywczych
  • jest lepsza dla rozwoju obszarów wiejskich i redukcji biedy na wsi, gdyż najlepiej nadaje się dla niewielkich gospodarstw rodzinnych zmniejszając zależność od nakładów zewnętrznych i wykorzystując lokalny kontekst i wiedzę.

Olivier de Schutter zwraca też uwagę na ważny fakt przyjęcia w 2018 roku przez Zgromadzenie ONZ Deklaracji praw chłopów i innych osób pracujących na obszarach wiejskich, która odzwierciedla konieczność transformacji w stronę suwerenności żywnościowej i agroekologii.

Trzeba podkreślić, że, jak mówi Olivier de Schutter, agroekologia „jest daleka od powrotu do przeszłości, jak czasem próbują  ją przedstawiać jej przeciwnicy, a jest wręcz przeciwnie tą nauką, jakiej potrzebujemy w XXI wieku, nadając priorytet efektywnemu korzystaniu z zasobów, odporności na zmiany klimatu i odbudowywaniu zdolności gleb do pochłaniania dwutlenku węgla”.

Video Olivier de Schutter (napisy PL): Video Olivier de Schutter

Atlas Rolny Fundacji im. Heinricha Boella – nie tylko dla ekspertów

Ewa Jakubowska-Lorenz z Fundacji im. Heinricha Boella w Warszawie wyjaśniła dlaczego Zielona niemiecka fundacja postanowiła do kolekcji swoich atlasów tematycznych dołączyć Atlas Rolny. Zwróciła uwagę na niski poziom świadomości i wiedzy konsumentów co do tego jak bardzo zmienił się sposób produkcji żywności, która kupują w sklepach. Atlas skierowany jest do wszystkich osób zainteresowanych rolnictwem, stanem produkcji żywności w Europie i postępującymi trendami. Ilustruje on bardzo dobrze skutki unijnej Wspólnej Polityki Rolnej pokazując jej pozytywne ale i negatywne strony oraz uwypukla i podkreśla jak konieczne są zmiany WPR dla szybkiej transformacji w kierunku rolnictwa bardziej zrównoważonego. Polska wersja atlasu zawiera zarówno analizę ogólnoeuropejską jak i rozdział poświęcony specyficznie rolnictwu i produkcji żywności w Polsce.

Koalicja Żywa Ziemia chce wpłynąć na Wspólną Politykę Rolną 2020

Agnieszka Makowska jest koordynatorką Koalicji Żywa Ziemia , koalicji kilkunastu organizacji na rzecz transformacji w kierunku agroekologii i suwerenności żywnościowej oraz zmiany Wspólnej Polityki Rolnej. Opowiedziała ona kiedy, jak i dlaczego powstała koalicja, której pierwsze zalążki powstały na Zielonym Letnim Uniwersytecie fundacji GEF w 2018 roku. W skład koalicji wchodzi dziś dwanaście organizacji łączących rolników ekologicznych z konsumentami (Kooperatywa ‚Dobrze”)  oraz z aktywistami organizacji ekologicznych i ruchem Nyeleni Polska. Koalicję łączy Manifest precyzujący jej misję i cele, a jej działania są przede wszystkim rzecznicze i promocyjno-edukacyjne.

Aktualnie główne działania koalicji skierowane są na wpływ na rząd, aby Wspólna Polityka Rolna wdrażana w Polsce po 20202 roku wspierała transformację w kierunku agroekologii, przede wszystkim rozwój rolnictwa ekologicznego i agroleśnictwa, wspierając przy tym głównie małe i średnie gospodarstwa rodzinne, a nie wielkich przemysłowców rolnych, aby nie wspierała hodowli przemysłowej zwierząt. Koalicja jest zsieciowana z podobnymi strukturami w innych krajach, w szczególności w Niemczech, Francji, Włoszech i Hiszpanii, uczestnicząc m.in. w ogólnoeuropejskiej kampanii Good Food Good Farming na rzecz innej Wspólnej Polityki Rolnej, bardziej przyjaznej środowisku, klimatowi, niedużym gospodarstwom i żywotności obszarów miejskich.

Rolnictwo ekologiczne wymaga wsparcia i promocji

Dorota Metera jest certyfikatorką gospodarstw ekologicznych, ale przede wszystkim wieloletnią działaczką na rzecz rozwoju rolnictwa ekologicznego, w kraju i na poziomie UE, gdzie jest członkinią Rady IFOAM-Organics International.

IFOAM aktywnie śledzi proces definiowania zmian w  WPR po 2020 roku, opracowało m.in. własne stanowisko w tej sprawie, które Koalicja Żywa Ziemia przetłumaczyła na język polski.

Rolnictwo ekologiczne, które bardzo szybko się rozwija w Europie Zachodniej, gdzie rynek produktów ekologicznych przekroczył już wartość 30 miliardów euro, w Polsce przeżywa odwrotny trend i od 2014 roku kurczy się co roku o ok. 6%, zarówno pod względem areału jak i ilości gospodarstw. Jest to częściowo reperowaniem patologii traktowania certyfikatu ekologicznego jako inwestycji w ziemię przynoszącej dochód z subwencji rolnej, bez produkcji żywności, jednak w dużej części ten niekorzystny dla rolnictwa ekologicznego trend odzwierciedla brak promocji produktów ekologicznych w naszym kraju oraz legislację i praktyki administracyjne niekorzystne dla rolnictwa ekologicznego.

Macedońska nadzieja na zachowanie dobrej żywności

Aleksandar Gjorgjievski, prezes macedońskiej Zielonej fundacji Sunrise (partnera projektu GEF), pracownik macedońskiego ministerstwa ds. rolnictwa, opowiedział inną historię i wizję. W Północnej Macedonii żywność jest dziś w dużym stopniu wysokiej jakości, oparta na wielkiej różnorodności warzyw produkowanych dzięki  znakomitym, bogatym w minerały glebom i sprzyjającym warunkom klimatycznym.  Produkowana jest głównie przez niewielkich producentów i sprzedawana w niewielkich sklepikach i na licznych „zielonych targowiskach”. Jednakże od dłuższego czasu w dolinach rozwijają się konwencjonalne uprawy z użyciem chemicznych środków produkcji, które zaopatrują, wraz z żywnością z importu, supermarkety w dużych miastach. Macedonia od wielu lat aspiruje do członkostwa w Unii Europejskiej wdrażając kolejno wszelkie wymagane reformy, wreszcie budując kompromis z Grecją w sprawie nazwy kraju. Macedońska Zielona partia DOM (mająca swoich przedstawicieli w parlamencie i uczestnicząca w wielopartyjnej koalicji rządzącej), uważnie śledzi zmiany w unijnej WPR, z nadzieją patrząc na jej ewolucję, dającą krajom członkowskim większą swobodę, a jednocześnie narzucając ambitne cele klimatyczne i środowiskowe. Zieloni macedońscy liczą na to, że gdyby akcesja Północnej Macedonii się w końcu powiodła, zmniejszone będzie ryzyko rozwoju dalszego uprzemysłowienia macedońskiego rolnictwa i dzięki dopłatom unijnym rozwinie się certyfikowane rolnictwo ekologiczne.

Późniejszy wywiad z Aleksandarem Giorgjievskim w Zielonych Wiadomościach:  http://zielonewiadomosci.pl/tematy/rolnictwo/macedonia-polnocna-kraj-szczesliwych-krow-i-owiec/

Wspólna Polityka Żywności jest szansą na przyspieszenie transformacji agroekologicznej

Niestety wystąpiły przeszkody z ostatniej chwili i nie udało się do nas dojechać Katarzynie Jagiełło z Greenpeace, która miała nam pogłębić wiedzę na temat coraz szybciej rozwijającej się w Polsce, na wielką skalę, hodowli przemysłowej zwierząt (na mięso, produkty mleczne i futra) oraz dwóm ekspertom z Brukseli: Andrzejowi Nowakowskiemu, ekspertowi ds. rolnictwa w Grupie Zieloni/WSE w Parlamencie Europejskim oraz Francesco Ajena z IPES-Food, Międzynarodowego Panelu Ekspertów nt. Zrównoważonych Systemów Żywnościowych, działającego od kilku lat na rzecz transformacji agroekologicznej w Europie. IPES-Food oracował propozycję jak taka transformacja mogłaby być wdrażana na poziomie Unii Europejskiej poprzez Wspólną Politykę Żywnościową. Chcieliśmy, aby Francesco Ajena przedstawił nam krótko raport, który został opracowany podczas trzyletniego procesu z udziałem ok. 400 interesariuszy: naukowców, rolników, aktywistów, samorządowców, przedsiębiorców, polityków i innych.

Jednak jakość techniczna połączenia okazała się niewystarczająca, więc po krótkim połączeniu z obydwoma ekspertami, musieliśmy się zadowolić video informacyjno-edukacyjnym ilustrującym czym jest Common Food Policy: https://www.youtube.com/watch?v=Np1Vo88313I&t=1s

Andrzej Nowakowski zapewnił, że Europarlamentarzyści skupieni w grupie Zieloni/WSE w pełni wspierają transformację systemu europejskiego rolnictwa w kierunku agroekologii, ale także wspierają prace IPES-Food i będą zabiegać o jak najszybsze wdrożenie Wspólnej Polityki Żywnościowej na poziomie Unii. Poinformował również, że prace nad Wspólną Polityką Rolną nie zostały zakończone i nowa Komisja Europejska i nowy Parlament Europejski będą musieli do nich wrócić.

Pełne nagranie z debaty : https://www.facebook.com/FundacjaStrefaZieleni/videos/2083514968417261/

[Debata zorganizowana w ramach projektu międzynarodowego Green European Foundation „Fair and Healthy Food”,  w partnerstwie z Koalicją Żywa Ziemia, finansowana przez Green European Foundation ze środków Parlamentu Europejskiego dla Green European Foundation]

W ramach tego samego projektu Ewa Sufin-Jacquemart reprezentowała Fundację Strefa Zieleni i Koalicję Żywa Ziemia na Zielonej Letniej Szkole (Green Summer School) GEF w Macedonii Północnej, 8-9 września 2019 r.  w Ohrydzie, gdzie w ramach seminarium „Fair and Healthy Food” przedstawiła prezentację nt. „Agriculture in Poland before and after Poland’s accession to the European Union„: PP Presentation ESJ-Poland-Ohrid 2019.

Przy tej okazji Ewa Sufin-Jacquemart zrobiła wywiad z Aleksandarem Giorgjievskim, opublikowany na stronie Zielonych Wiadomości:   http://zielonewiadomosci.pl/tematy/rolnictwo/macedonia-polnocna-kraj-szczesliwych-krow-i-owiec/

W październiku 2019, w ramach europejskiej akcji Good Food Good Farming wydany dostał specjalnie na tę okazję skrócony numer Zielonych Wiadomości :Dobra Żywność Dobre Rolnictwo”: http://zielonewiadomosci.pl/numer/nr-033/

 

 

 

lut27

Zielona wizja Wspólnej Polityki Rolnej UE

Trwa proces przygotowania reguł Wspólnej Polityki Rolnej po 2020 roku.  Czterdzieści europejskich Zielonych partii skupionych w Europejskiej Partii Zielonych wypracowało razem rezolucję ilustrującą Zieloną wizję przyszłej WPR, która powinna de facto zostać rozszerzona i stać się Wspólną Polityką Żywnościową. Rezolucę tą, zatytułowaną „Inna wizja Wspólnej Polityki Rolnej: budowa uczciwych, sprawiedliwych społecznie, przyjaznych dla środowiska, zdrowych i opiekuńczych systemów żywnościowych i rolniczych w Europie i na świecie” (A different vision of CAP: building food and farming systems that are fair, socially just, environmentally aware, healthy and caring across Europe and the world) przyjęła Rada EPZ w listopadzie 2017 roku w Karlstad. Podpisujemy się pod każdym zdaniem tej rezolucji :

Rada Europejskiej Partii Zielonych, Karlstad, 24-26 listopada 2017

Rezolucja EPZ

Inna wizja Wspólnej Polityki Rolnej: budowa uczciwych, sprawiedliwych społecznie, przyjaznych dla środowiska, zdrowych i opiekuńczych systemów żywnościowych i rolniczych w Europie i na świecie

40 procent budżetu EU przeznacza się na Wspólną Politykę Rolną, toteż decyzje co do tego, jakie promować systemy i praktyki rolnicze, bezpośrednio wpływają na kształt systemu żywnościowego Unii. Sposób prowadzenia rolnictwa ma ogromny wpływ i na społeczeństwo, i na środowisko zarówno w Unii, jak i poza nią. Wspólna Polityka Rolna  była dotąd prowadzona głównie w oparciu o paradygmat produkcji, stosowny do naglących potrzeb odziedziczonych z okresu po II wojnie światowej, dziś jednak kompletnie przestarzały. Właśnie dlatego nalegamy, aby przyjąć inną wizję WPR.

W naszej wizji kluczowe wyzwania stojące przed przyszłą polityką żywnościową to:

  • złagodzenie zmian klimatycznych i adaptacja do nich
  • zagwarantowanie spójności z Celami Zrównoważonego Rozwoju
  • zagwarantowanie zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych
  • unikanie negatywnego wpływu na wodę, glebę i powietrze
  • redukcja udziału środków chemicznych, jak pestycydy i nawozy sztuczne, a także antybiotyków
  • uporanie się z problemem wkładu rolnictwa w utratę bioróżnorodności, powstawanie kwaśnych deszczów i eutrofizację
  • zapewnienie dobrostanu zwierząt i ograniczenie spożycia mięsa, a tym samym jego wpływu na zużycie zasobów, zdrowie i  zmiany klimatu
  • zapewnienie dostępności ziemi dla drobnych rolników
  • stworzenie tętniących życiem środowisk wiejskich
  • zapewnienie rolnikom sprawiedliwych zarobków i zmniejszenie nierówności między państwami członkowskimi i regionami
  • wspieranie zdrowia publicznego poprzez właściwą jakość żywności dla wszystkich
  • unikanie marnowania żywności
  • zagwarantowanie suwerenności żywieniowej
  • wspieranie zdrowego europejskiego pierwszego sektora gospodarki.

Nie wolno polaryzować rolnictwa poprzez podział ziemi na obszary postrzegane jako produktywne i nieproduktywne. Przeciwnie, musimy wprowadzić spójny system żywnościowy, który wyrównywałby nierówności i dystrybuował produktywność poza tereny najbardziej faworyzowane.

W ramach wieloletniego planu finansowego na lata 2014-2020 na Wspólną Politykę Rolną przeznaczono  408 miliardów 31 milionów euro, z czego największą część  przekazano na pierwszy filar, aby bezpośrednio wspierać dochody rolników. Niestety, dopłaty są przyznawane wszystkim rolnikom, bez względu na rodzaj ich działalności. Na działania środowiskowe i klimatyczne przeznacza się mniej niż 30 procent unijnych wydatków na rolnictwo. Inwestycje w systemy rolnictwa ekologicznego to zaledwie 1,5 procent. To niepokojące, że rolnictwo przemysłowe, prowadzące do społecznej destrukcji i katastrofy w zakresie bioróżnorodności, miałoby w takim stopniu korzystać z funduszy WPR. Budżet należy przeorientować, tak by w większym stopniu korzystało z niego rolnictwo ekologiczne i krótkie łańcuchy żywnościowe.

Europejski model rolnictwa ma kolosalny wpływ na nasze środowisko: w tej chwili rolnictwo UE odpowiada za 10,35% łącznych emisji  gazów cieplarnianych w krajach Unii i zużywa 44% poboru wody. Skażenie pestycydami i nawozami sztucznymi jest podstawową przyczyną złej jakości wody i znacznego spadku liczebności owadów odpowiedzialnych za zapylanie naszych zbiorów, np. pszczół. W ciągu ostatnich 100 lat utraciliśmy około 75% genetycznej różnorodności upraw – poprzez zaniechanie wielu lokalnych odmian na rzecz genetycznie zuniformizowanych. 75% światowej produkcji żywności pochodzi dziś z zaledwie 12 roślin uprawnych i 5 gatunków zwierząt. Likwidując naturalne siedliska na rzecz intensywnych monokultur, Europa traci co roku 970 milionów ton gleby. Około 88 milionów ton żywności – albo 20% rocznej produkcji żywności – marnuje się dziś w UE, co szacunkowo kosztuje 143 miliardy euro.

Europejskie rolnictwo ma także ogromny wpływ na nasze społeczeństwo. Deregulacja rynku sprawiła że rolnicy zostali wystawieni na rynkową chwiejność. W latach 2003-2013 zniknęło co czwarte  gospodarstwo. Ten trend nasilił się w efekcie WPR, promującej gospodarstwa coraz większe i coraz bardziej wyspecjalizowane. Możliwości zatrudnienia w sektorze maleją. Równocześnie w 2015 roku 43 miliony obywateli UE (8,5 %) co drugi dzień nie mogło sobie pozwolić na dobrej jakości posiłek. Skażenie pestycydami, szerokie stosowanie antybiotyków w hodowli zwierząt i niezrównoważenie pod względem wartości odżywczych rodzą problemy w zakresie zdrowia publicznego, a tym samym dodatkowe koszty opieki zdrowotnej dla obywateli Europy.

Jeśli Europa nie zrobi zdecydowanego kroku w stronę stworzenia zrównoważonego systemu żywnościowego, koszty płacone przez wszystkich europejskich obywateli będą nadal rosły. Nowa Wspólna Polityka Rolna musi wyjść naprzeciw zarówno bieżącym, jak i przyszłym wyzwaniom.

Żądamy przejrzystych i ambitnych negocjacji w sprawie reformy WPR, takich, które zapewnią mocne polityczne mandaty i możliwość zaangażowania dla wszystkich współ-legislatorów. Wpływ agrobiznesu i ponadnarodowych spółek agrochemicznych musi zostać ograniczony. Negocjacje muszą być prowadzone w interesie publicznym, dając w rezultacie pozytywną wizję, w której zysk należałby do rolniczych społeczności, a nie do garstki prywatnych udziałowców. Wreszcie nalegamy, aby Unia podtrzymywała i podnosiła standardy co do wysokiej jakości żywności, zamiast uczestniczyć w wyścigu do dna, który często jest rezultatem umów o wolnym handlu, wprowadzonych pod wpływem neoliberalnych procesów ekonomicznych.

Co więcej – reforma WPR jest potrzebna, uważamy jednak, że reformowanie sektora rolnego bez reformy całego systemu żywnościowego będzie nieskuteczne. Nie zdołamy dokonać zmiany w stronę zrównoważonego rolnictwa, jeśli nie rozszerzymy perspektywy – z rolnictwa na systemy żywnościowe. Właśnie dlatego popieramy pomysł, aby podjąć debatę wykraczającą poza WPR, zmierzającą do stworzenia Wspólnej Polityki Żywnościowej.

Oto nasze żądania co do reformy WPR:

  1. Aktualizacja celów WPR: żądamy, aby zaktualizowano cel ogólny. Nowa WPR musi gwarantować zrównoważoną, zdrową i lokalną żywność dla wszystkich Europejczyków. Długofalowym celem powinno być osiągnięcie kompletnej transformacji agroekologicznej, obejmującej 100% produkcji ekologicznej i pełną suwerenność żywnościową dla wszystkich Europejczyków bazującą na elastycznym imporcie i sprawiedliwym handlu
  2. Zmiana charakteru bezpośrednich płatności, tak by obejmowały także model rolnictwa ekologicznego i agroekologii: agroekologia to sposób na to, by zmienić nasze rolnictwo w sektor odpowiedzialny środowiskowo i społecznie, zdolny do stawienia czoła bieżącym wyzwaniom. Dotacje WPR muszą bazować na rezultatach, w powiązaniu z takim kryteriami jak dostarczanie wysokiej jakości miejsc pracy, poprawa jakości gleby i wody oraz zwiększanie bioróżnorodności. Płatności muszą w jasny sposób dawać pierwszeństwo gospodarstwom działającym według zasad rolnictwa ekologicznego i agroekologii (patrz Aneks I i II).
  3. Przywrócenie równowagi między filarem 1 i 2: należy zabronić transferów z filaru 2 do 1, przyznając jasny strategiczny priorytet filarowi 2. Płatności w ramach filaru 2 muszą bazować raczej na rezultatach niż na specyficznych metodach. Terytorialność filaru 1 musi być wzmocniona poprzez zmianę systemu dopłat z bazującego na liczbie hektarów na taki, który daje priorytet usługom ekosystemowym.
  4.  Uczynienie rolnictwa opłacalnym: rolnicy powinni być w stanie osiągać rozsądny dochód poprzez uczciwe ceny, które przewyższają koszty produkcji. Należy promować autonomię rolników i ich niezależność od środków produkcji. Musimy złagodzić niepewność dla rolników poprzez system zarządzania dostawami, który dopasowywałby dostawy do zapotrzebowania w ramach Unii, tak by uniknąć kryzysu niezbalansowanego rynku. WPR musi dążyć do utrzymania jak największej liczby gospodarstw i zapewnienia sprawiedliwego dochodu ich właścicielom i pracownikom. WPR musi umożliwić i wspierać połączenie rolnictwa z innymi usługami przynoszącymi zyski, jak produkcja zrównoważonej energii czy ekoturystyka.
  5. Skrócenie łańcuchów żywnościowych: specjalne wsparcie musi być przyznane dla żywności lokalnej. Produkcja z przeznaczeniem do konsumpcji lokalnej powinna mieć większy udział w dotacjach bezpośrednich. Przepisy prawne powinny wspomagać drobnych rolników w produkcji żywności, jej przetwarzaniu i sprzedaży bezpośredniej.
  6. Prowadzenie polityki „nie szkodzić”: zewnętrzne skutki WPR dla krajów rozwijających się powinny być znacząco zredukowane i monitorowane. Europejska produkcja przeznaczona do konsumpcji miejscowej powinna być uprzywilejowana w stosunku do tej na eksport. Dopłaty, które faworyzują eksport, nawet pośrednio, muszą być zredukowane. Utrzymywanie WPR jako polityki na szczeblu unijnym pomoże w negocjowaniu zasad importu/eksportu, które będą faworyzowały rolnictwo odpowiedzialne ekologicznie i społecznie i takież społeczeństwa oraz ludzi pracujących w sektorze rolnym.
  7. Zmniejszenie zależności UE od białka: należy wzmocnić proteinową autonomię UE poprzez zredukowanie produkcji mięsa i nabiału, zwłaszcza w nastawionych na eksport gospodarstwach intensywnych, oraz poprzez wzrost produkcji białka roślinnego. Żądamy wprowadzenia proteinowej strategii, w ramach której importowana soja, napędzająca grabież ziemi i destrukcję tropikalnych lasów i sawann, zostanie zastąpiona krajowymi roślinami strączkowymi uprawianymi w ramach dłuższych płodozmianów na całej ziemi ornej, co będzie stymulowało lokalne i regionalne rynki żywnościowe. Należy traktować priorytetowo wypas pastwiskowy.
  8. Stosowanie zasady ostrożności: zasadę ostrożności (art. 191 Traktatu o funkcjonowaniu UE) w odniesieniu do środków chemicznych używanych w rolnictwie należy stosować bardziej rygorystycznie wobec substancji, które mogą zagrażać zdrowiu ludzi lub ekosystemów; wprowadzenie ekologicznego podatku poprzez zniesienie pomocy z funduszy WPR dla nawozów mineralnych i pestycydów; likwidacja dopłat do upraw GMO oraz hodowli zwierząt karmionych paszą z GMO.
  9. Wprowadzenie standardów produkcji: należy ustalić bardziej spójne standardy produkcji, uwzględniające zrównoważony charakter produkcji, lokalne tradycje, zdrowie, bezpieczeństwo i dobrostan zwierząt, ukierunkowane na tworzenie zamkniętych cykli żywieniowych, oraz promować standardy, które faworyzują małe gospodarstwa ekologiczne, a nie rolnictwo przemysłowe. Państwa członkowskie powinny mieć prawo do kompensowania rolnikom wyższych kosztów spowodowanych stosowaniem środków i działań, które wykraczają poza regulacje unijne.
  10. Wspieranie małych gospodarstw: należy chronić rolników przed nieuczciwą konkurencją narzuconą przez międzynarodowy handel; obowiązek wyższych dotacji za pierwsze hektary/akry (stosownie do średniej krajowej).
  11. Zapewnienie dostępu młodym: WPR powinna oferować młodym i nowym rolnikom możliwość pomocy w zakupie ziemi i rozpoczęciu działalności. Należy uprościć biurokrację, aby ułatwić zmianę pokoleniową w gospodarstwach.
  12. Zapewnienie równości płci: uznając kobiety za siłę napędową rozwoju działalności innowacyjnej, WPR powinna wspierać kobiety w regionach wiejskich, między innymi poprzez dostarczanie usług społecznych i bodźców specjalnych, które zachęcałyby je do brania udziału w procesach decyzyjnych, zwłaszcza w ramach programu LEADER.
  13. Zachowywanie ostrożności wobec lobby rolnictwa precyzyjnego, wielkich zbiorów danych i maszynowego: pomimo że istnieje spory zakres możliwości dla nowych technologii, jak modele predykcyjne służące do prognozowania załamań pogody i plag szkodników i stosownie do tego planowania pracy i działań w gospodarstwie, musimy mieć świadomość istnienia dość jawnych celów lobbistów na rzecz „innowacji” i „wielkich zbiorów danych”. Rozwój nowych technik – wielkich zbiorów danych czy rolnictwa precyzyjnego – musi być transparentny, otwarty i odbywać się z udziałem rolników, tak aby zapewnić im autonomię.
  14. Wspieranie badań i nauczania: nauczanie praktyk agroekologicznych musi być obowiązkowe w rolniczym szkolnictwie zawodowym i promowane w ramach Systemu Doradztwa Rolniczego. UE powinna wdrożyć strategię ułatwiania transferu wiedzy od rolnika do rolnika i poprzez finansowany ze środków publicznych system doradztwa oraz badań z udziałem rolników. Za pośrednictwem Europejskiego Partnerstwa na rzecz Innowacji, które łączy naukowców, rolników i innych praktyków, należy testować i rozpowszechniać techniki agroekologiczne, stosując podejście uczestniczące i bazujące na społeczności.
  15. Finansowanie transformacji: rolnicy, którzy decydują się na podjęcie kroków w stronę transformacji agroekologicznej, powinni uzyskać finansową zachętę. Narzędzia bazujące na ubezpieczeniach nie są właściwym rozwiązaniem i nie powinny być finansowanie z funduszy WPR.
  16. Zadbanie o spójność WPR z innymi politykami: cele WPR muszą być skoordynowane z rozwojem obszarów wiejskich, rozwojem regionalnym i innymi powiązanymi programami. WPR musi być także spójna z celami w zakresie ochrony środowiska naturalnego, zrównoważonego zarządzania zasobami wody, gospodarki obiegu zamkniętego, zdrowia publicznego oraz międzynarodowej współpracy i rozwoju, a także z prewencją i łagodzeniem skutków zmian klimatycznych. Poszanowanie praw człowieka i praw socjalnych powinno być warunkiem otrzymania dopłat WPR. Aby zapewnić większą spójność pomiędzy politykami a poziomami zarządzania, właściwe Komisje Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej oraz Dyrekcje Generalne Komisji Europejskiej muszą być zaangażowane w proces reform.
  17. Promocja używania i wymiany lokalnych nasion: promowanie lokalnych nasion oraz ułatwianie ich wymiany i obiegu jest sprawą zasadniczą. Za pośrednictwem Filaru 2 muszą być ustanowione bodźce dla lokalnych, starych odmian nasion, właściwych dla danego typu gleby. Należy wspierać rozwój odmian nasion i ras zwierząt lepiej zaadaptowanych do metod produkcji przyjaznych dla środowiska, oraz zachęcać do hodowli lokalnych, tradycyjnych ras zwierząt.
  18. Zapewnienie dobrostanu zwierząt: przy przyznawaniu dopłat WPR dla farm zwierzęcych muszą być stosowane ostrzejsze kryteria. Transport zwierząt musi być ograniczony, a podmioty gwałcące tę zasadę – karane przez zawieszenie pomocy WPR. Nieprzekraczalne maksimum odległości od gospodarstwa do rzeźni powinno wynosić 300 km (4 godz. drogi). Należy przyznać priorytet dla wypasania zwierząt hodowlanych poprzez lepsze targetowanie dopłat bezpośrednich. Transport żywych zwierząt musi być starannie regulowany. Należy promować metody hodowli, które poprawiają zdrowie i dobrostan zwierząt i tym samym zmniejszają potrzebę stosowania środków leczniczych. Stosowanie antybiotyków musi być ściśle regulowane, tak by nie wytwarzać odporności bakterii na antybiotyki. Podporządkowanie się tym regulacjom musi być warunkiem otrzymania pomocy z funduszy WPR.
  19. Ostrożność co do produkcji energii z biomasy: dopłaty WPR i bodźce co do energii odnawialnej nie powinny zachęcać do produkcji bioenergii, jeśli ma to negatywny wpływ na środowisko i wykorzystanie ziemi.
  20. Wprowadzenie pułapu dopłat: należy wprowadzić pułap dopłat w wys. 50 tysięcy euro. Mógłby on być przekroczony w wypadku, gdy gospodarstwo zatrudnia dużą liczbę pracowników lub ma znaczące osiągnięcia środowiskowe i socjalne. Należy wprowadzić stosowne procedury, aby zapobiec obchodzeniu tych reguł (np. dzielenia ziemi, aby spełnić warunki przepisu).
  21. Uproszczenie: jesteśmy za uproszczeniem Wspólnej Polityki Rolnej, choć w innym sensie, niż rozumie to Komisja. Jesteśmy przeciwko renacjonalizacji WPR, bo tylko pogłębiłoby to narastające wśród rolników UE poczucie niesprawiedliwej konkurencji. Zamiast tego żądamy zredukowania biurokracji i większej klarowności i przejrzystości procedur WPR.
  22. Przeznaczenie większych funduszy na monitoring: aby móc weryfikować, czy proponowana w tej rezolucji warunkowość pomocy z funduszy WPR jest rzeczywiście stosowana, żądamy stworzenia europejskiego systemu monitoringu (na poziomie UE) farm i producentów, otrzymujących pomoc UE. Należy także powołać europejski zespół badawczy, który monitorowałby skuteczność działań pro-środowiskowych. Aby umożliwić ewaluację, trzeba zdefiniować cele główne, cele pośrednie i konkretne wskaźniki.

ANEKS I

Pięć zasad, które charakteryzują system rolnictwa ekologicznego (Altieri, 2002):

  1. Recykling biomasy i balansowanie przepływu składników odżywczych oraz ich dostępności
  2. Zapewnianie warunków glebowych przyjaznych dla wzrostu roślin poprzez zwiększanie ilości materii organicznej
  3. Minimalizowanie strat promieniowania słonecznego, wody i składników odżywczych poprzez zarządzanie mikroklimatem i pokrywą glebową oraz odzyskiwanie wody deszczowej
  4. Zwiększanie dywersyfikacji biologicznej i genetycznej na ziemi uprawnej
  5. Zwiększanie korzystnych interakcji biologicznych i minimalizowanie użycia pestycydów

ANEKS II

Zasady zarządzania ziemią w rolnictwie ekologicznym wymienione przez Międzynarodową Federację Ruchów na rzecz Rolnictwa Organicznego (International Federation of Organic Agriculture Movements – IFOAM):

Aspekty środowiskowe:

Dobra jakość wody i powietrza – redukcja zagęszczenia zwierząt, zarządzanie obornikiem i używanie wyłącznie substancji, które mają ograniczony wpływ  na ekosystem rolny;

Wysoka bioróżnorodność na terenie gospodarstwa – zachowywanie wysokiego poziomu różnorodności biologicznej, aby wspierać właściwe funkcjonowanie ekosystemu rolnego i usług ekosystemowych;

Długoterminowo stabilne gleby – tworzenie i zarządzanie urodzajnością gleby i jej biologiczną aktywnością, zarazem maksymalizując recykling składników odżywczych i materii organicznej;

Łagodzenie zmian klimatycznych i adaptacja do nich – przyczynianie się do pochłaniania węgla, redukowanie zużycia energii, optymalizowanie płodozmianów i agroleśnictwo.

Aspekty społeczno-ekonomiczne:

Zróżnicowanie systemu rolnictwa – zachowywanie i rozwój genetycznych zasobów gospodarstw poprzez wprowadzanie i utrzymywanie zróżnicowanego wachlarza upraw i gatunków zwierząt;

Wysoki poziom dobrostanu zwierząt – zapewnianie zwierzętom gospodarskim diety i warunków życia, które odzwierciedlają ich ekologiczną rolę i umożliwiają im wyrażanie naturalnych zachowań;

Estetyczny i odporny krajobraz – ochrona i rozwój zróżnicowanego kulturowo i biologicznie krajobrazu i zapewnienie publicznego dostępu do niego;

Kapitał społeczny – przyczynianie się do rozwoju zatrudnienia i gospodarki wiejskiej oraz interakcje z lokalną społecznością.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

mar19

Apel do organizacji dbających o suwerenność żywnościową

Belgijska organizacja FIAN Belgia (http://www.fian.be) informuje, że 25 belgijskich organizacji podpisało się pod wspólnym stanowiskiem ws. „Forum for the Future of Agriculture” (pol. Forum na rzecz Przyszłości Rolnictwa), a teraz zbierają podpisy również w innych krajach.
Forum na rzecz Przyszłości Rolnictwa ma się odbyć 28.03.2017 i jest
współorganizowane przez korporację rolno-chemiczną Syngenta, której chyba nie trzeba nikomu przedstawiać.
Treść stanowiska (po francusku): http://www.fian.be/Mobilisons-nous-contre-le-FFA-pour-le-futur-de-l-agriculture?lang=fr  (po polsku poniżej).
Fundacja Strefa Zieleni podpisała się pod tym stanowiskiem i gorąco zachęcamy do tego wszystkie polskie organizacje, którym leży na sercu jakie będzie rolnictwo i jakie produkty rolne będą spożywać nasze dzieci.
Podpis należy złożyć poprzez link powyżej (strona z francuskim tekstem apelu), pod tekstem jest miejsce na wpisanie nazwy organizacji i maila kontaktowego (klikamy na zielony guzik Valider).
Oto tłumaczenie tekstu apelu na polski:

Akcja 28 marca o 12:30

Zmobilizujmy się przeciwko Forum dla Przyszłości Rolnictwa (FFA) dla przyszłości rolnictwa!

Apel społeczeństwa obywatelskiego

28 marca w Brukseli odbędzie się 10. edycja Forum dla Przyszłości Rolnictwa (FFA). Jego organizatorzy, Syngenta (międzynarodowa korporacja chemiczna i spożywcza) oraz ELO (Europejskie lobby wielkich obszarników) zaprezentuje rolnictwo, które ich zdaniem sprosta wyzwaniom środowiskowym i żywienia. Koalicja organizacji chłopskich (członków ruchu La Via Campesina), organizacji społeczeństwa obywatelskiego i obywateli/ek odrzuca te fałszywe rozwiązania agrobiznesu i zaprasza do mobilizacji, aby wysłać mocny, wyraźny komunikat do organizatorów/ek i uczestników/czek tego forum: takie rolnictwo nie ma przyszłości!

Fałszywe rozwiązania fałszywych problemów

Pod uwodzącym tytułem „gdzie rolnictwo i ochrona środowiska się spotykają”, forum prezentuje prestiżowy panel uczestników (UE, OECD, ONZ, itd.), w tym organizacji pozarządowych ochrony przyrody i intelektualistów/tek. Za tą fasadą stwarzającą pozory otwartej debaty, kryje się kosztowne przedsięwzięcie wpływania na siły polityczne. Gdy reforma Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) Unii Europejskiej i przepisów dotyczących niektórych pestycydów są przedmiotem dyskusji, dla graczy z agrobiznesu kluczowa jest obrona ich interesów. W tym celu przedstawiają się jako mistrzowie walki z głodem i o ochronę środowiska, broniąc jednakże fałszywych rozwiązań. Aby sprostać obecnym i przyszłym wyzwaniom związanym z wyżywieniem ludzkości, mają wciąż ten sam przekaz: zwiększenie produktywności gruntów rolnych za pomocą technologii i dalszego zmniejszenia barier dla wolnego rynku.

W odpowiedzi na pytanie „Jak nakarmić 9 mld osób do 2050 roku”, organizatorzy FFA utrwalają mit, że dziś nie wytwarza się wystarczającej ilości żywności dla ludzkości. Ale według FAO produkujemy już wystarczającą ilość żywności dla 12 miliardów ludzi! Przyczyn głodu i niedożywienia należy raczej szukać w skrajnym ubóstwie (zwłaszcza na obszarach wiejskich, który obejmuje około 70% osób cierpiących z powodu głodu), marnotrawstwie żywności (30% żywności wyprodukowanej na skalę globalną jest marnowana, jak twierdzi FAO) oraz w wykorzystywaniu gruntów rolnych na rzecz biopaliw i zwierząt gospodarskich (na produkcję pasz i zwierząt).

Lobbyści i koncerny sprzedają tzw. inteligentne rolnictwo (smart agriculture w języku angielskim): zrobotyzowane, chemiczne, biotechnologiczne i wyspecjalizowane. Ale to nie wpływa na nakarmienie tych, którzy są głodni, tylko służy temu, aby producent/ka był/a jeszcze bardziej zależny/a od międzynarodowych koncernów spożywczych. Poza ich negatywnym wpływem na zdrowie i środowisko, technologie te przyspieszają zadłużanie i znikanie gospodarstw rolnych.

Tak więc, uważanie żywności za zwykły towar poddany prawom wolnego rynku jest główną przyczyną ubożenia świata wiejskiego i naszej różnorodności biologicznej. Zarówno na Północy jak i na Południu, konkurencja między rolnikami/czkami faworyzuje duże gospodarstwa kosztem drobnych rolników/czek, którzy/re ponoszą katastrofalne konsekwencje tego modelu: spadek dochodów, utrata zatrudnienia, utrata gospodarstw, wielkie zadłużenie, spekulacje gruntami rolnymi i żywnością, itp. W ciągu 30 lat, Belgia straciła 63% swoich gospodarstw, 43 tygodniowo. Dotyczy to w większości niewielkich rolników.

Kupcy śmierci pomalowani na zielono

Maszyny rolnicze, środki chemiczne i transport międzynarodowy nie mogą obejść się bez paliw kopalnych. Jednakże Syngenta jest podobno mistrzem ekologii. Podczas edycji 2016 FFA, rozdano pluszowe pszczoły, aby chwalić się inicjatywami o niejasnych efektach. Firma organizująca zapewne chciała zapomnieć, że podejmuje intensywne wysiłki przeciwko zakazowi neonikotynoidów, oskarżonych przez społeczność naukową o katastrofalne skutki dla naturalnych zapylaczy, takich jak pszczoły i trzmiele.

Na swojej stronie internetowej firma głosi, że przeciwstawianie się stosowaniu GMO, nawozów sztucznych i pestycydów oznacza zużycie większej ilości wody i ziemi, co dowodzi działania firmy w złej wierze, ignorując rozwiązania, które zostały już sprawdzone.

Rozwiązania istnieją: agroekologia i suwerenność żywnościowa

Rolnictwo agrobiznesu nie oferuje nam nic nowego. To tylko realizacja logiki, która przyniosła zagładę naszej ziemi, zmniejszenie różnorodności biologicznej, zanieczyszczenie wód i znikanie naszych gospodarstw. Prawdziwe inteligentne rolnictwo, rolnictwo przyszłości, to takie, które się inspiruje naturalnymi ekosystemami. Publikacja Specjalnego Sprawozdawcy ds Prawa do Żywności ONZ stwierdza, że produkcja Agroekologii może się podwoić w ciągu 10 lat, łagodząc zmiany klimatyczne, chroniąc wody i tworząc nowe miejsca pracy w sektorze rolnym.

Zamiast wypuszczać towary rolne na wolny rynek i poddawać je nakazom agrobiznesu, narody muszą same określić swoje systemy rolno-spożywcze, aby uzyskać zdrową żywność, dostosowaną do ich potrzeb, produkowaną lokalnie w sposób zrównoważony. Dlatego uważamy, że ważne jest, aby skupić się na suwerenności żywnościowej.

Tak jak nie chcemy aby handlarze bronią odpowiadali za pokój, tak nie chcemy, aby handlarze trucizny dbali o naszą dietę. Ich interes jest wyłącznie finansowy. Ich rolnictwo zabija rolników/czki, konsumentów/ki i środowisko. Reprezentuje ono przeszłość.

Chcemy wysłać jasny przekaz do decydentów europejskich i międzynarodowych, którzy powinni ukrócić wpływ prywatnych interesów agrobiznesu i wziąć odpowiedzialność za przeprowadzenie agroekologicznej transformacji.

Wzywamy jak najwięcej organizacji i ruchów do podpisania tego apelu i do dołączenia do nas 28 marca.

Dla naszej przyszłości, łączmy się!

Informacje praktyczne:

Zjazd odbywa się w dniu 28 marca 2017 roku od godziny 12:30 do 13:30, w Mont des Arts (Belgia), naprzeciw skweru. W programie: wystąpienia publiczne, bufet wiejski, działania wizualne.

Fundacja Strefa Zieleni – działamy na rzecz trwałego, zrównoważonego rozwoju Follow us Facebook Twiter RSS